فقط یک والد کافی باشید نه یک والد کامل

والدین اگر فقط 50% از زمان خود را به کودکشان اختصاص دهند می توانند دلبستگی مثبتی را بسازند و نیازی به صرف همه زمان نیست.

آنچه که مطالعات نشان داده اند با آنچه که معمولا در مورد مراقبت از کودک تصور می شود، متفاوت است.  والدین اگر فقط 50% از زمان خود را به پاسخگویی به نیازهای فرزند خود اختصاص دهد کافی هست و می توانند تاثیر مثبتی بر او بگذارند.

در واقع این مطالعه به برسی موضوع در دسترس بودن والد برای نوزادان 4 تا 12 ماهه پرداخت . آنها پاسخ های مادران را زمانیکه کودک در حال گریه بود و یا آرام بود مورد بررسی قرار دادند تا کیفیت دلسبتگی والد و کودک را بررسی کنند.

در این مطالعه نشان داده شد که وقتی والدین حتی فقط 50 % موارد پاسخگو هستند، در کودکان دلسبتگی ایمن ایجاد می شود.

دلبستگی پیوند بین نوزاد و مراقب اولیه یعنی مادر هست. یک دلسبتگی ایمن احساس ایمنی می دهد و در زمان پریشانی باعث ارام شدن کودک می شود. توانایی جستجو در محیط می دهد چون می داند وقتی که جدا می شود می تواند در صورت نیاز مراقب خود را داشته باشد. دلبستگی تاثیر خیلی زیادی بر رشد هیجانی و اجتماعی کودک دارد.

یک قسمت مهم از پازل دلبستگی این است که والد چه قدر باید حضور داشته باشد و تعریف  حساسیت  چیست. حساسیت یعنی توانایی تفسیر کردن درست نیاز های کودک و به درستی پاسخ دادن که یک متغیز مهم در پیش بینی نوع  دلبستگی است. اما در این مطالعه نشان داده شده است که حساسیت به شکل تعجب اوری نقش کمی در دلسبتگی دارد.

اهمیت دلسبتگی تا ای حد است که پرفسور وود ورث می گویند”اگر می خواهید به والدین کمک کنید که برای فرزندان خود شروع خوبی در زندگی داشته باشند، بهتر است بدانند که چگونه به فرزند خود کمک کنند که دلبستگی ایمن داشته باشد”

مادرانی که سبک دلبستگی ایمن ایجاد می کنند به سیگنال های اصلی  و مهم  کودک  پاسخ می دهند وقتی که برای مثال او در حال جستجوی محیط است و به دنبال آرام کردن کودک بعد از گریه هستند. درحالیکه مادران حساس به همه سیگنال های کودک واکنش دارند.

مادرانی که می خواهند سبک دلسبتگی ایمن ایجاد کنند لحظه به لحظه رفتار و خلق فرزندشان واکنش نشان نمی دهند در حالیکه مادرانی که حساسیت های مادرانه بالایی دارند این کار را می کنند. این کار فرصت را از کودک برای یادگیری نشان دادن رفتارهایی که باعث می شود مراقب را در موارد نیاز به سمت خود بکشاند از او می گیرد. این موضوع در مورد والدین فاقد حساسیت کافی هم مصداق دارد آنها کسانی هستند که کودک خود را بعد از گریه بغل نمی کنند و مثلا به او می گویند بسه دیگه گریه نکن.. . برای ایجاد یک سبک دلبستگی ایمن این موضوع اهمیت زیادی دارد.

مادرانی که برای کودک خود امنیت را فراهم می کنند بیشتر از مادرانی که حساسیت های مادرانه زیاد دارند می توانند دلبستگی ایمن ایجاد کنند. در واقع نتیجه تحقیق نشان داده است که حساسیت های مادرانه دلسبتگی ایمن را پیش بینی نمی کند.

سایر باید ها و نبایدها:

اگر مادر وقتی کودکش گریه می کند به شکل سراسیمه و  با چهره به هم ریخته به سمت او برود اینجا هم دلبستگی ناایمن شکل می گیرد. بعلاوه اگر وقتی کودک گریه نمی کند مادر کارهایی بکند که در نظر کودک ترساننده هست مثل این که بای بای کند و وانمود کند او را ترک می کند، او را در هوا بالا بیاندازد تا حدی که گریه اش بگیرد، نتواند از کودک خود مثلا در مقابل بقیه بچه ها حمایت کند یا مثلا وقتی کودک از بازی خسته است بر ادامه دادن بازی با او پافشاری کند اینها نیز می تواند منجر به دلبستگی ناایمن شود.

رفتارهای بیش از حد محافظت گرایانه مثل مادری که اجازه نمی دهد کودک محیطش را جستجو کندیا بازی کودک را قطع می کند یا به بازی او جهت می دهد به شکل مداوم، منجر به شکل گیری دلبستگی ناایمن می شود.  در واقع این روش فرزندپروری مداخله جویانه هست .

نتیجه این تحقیق نشان می دهد به جای ترغیب مادر به پاسخ دادن به کودک به سرعت بهتر است او را آزاد بگذارد و بعد به بغل کردن او زمانی که گریه می کند بپردازد.

در آغوش گرفتن کودک در 50 درصد مواردی که گریه می کند، تماس چشمی برقرار کردن با او و یا نشاندن او روی پا یا دربغل در حین انجام بعضی کارهای روزانه منجر به افزایش دلبستگی ایمن خواهد شد چون کودک به والد خود اعتماد خواهد کرد.

هیچ از یک کارهایی مثل خوابیدن کنار کودکتان، لباس پوشاندن، از سینه شیر دادن یا غذاهای ارگانیک به او دادن باعث ایجاد دلسبتگی ایمن بین والد و کودک نمی شود یعنی در واقع تعیین کننده آن نیست. کودکان نیاز به ایمنی، آرامش ، ارتباط و جستجوی محیط دارند. آیا شما این نیازها را براورده می کنید.؟ برای براورده کردن اینها راه های متعددی وجود دارد.

یکی از مهم ترین پیام های برگرفته از این مقاله این است که فرزند خود را موقع جستجو و کشف محیط حمایت کنید و کار او را قطع نکنید. و وقتی کودکان برای دریافت حمایت و یا امنیت سمت ما می آیند آنها را پذیرا باشیم. نکته مهم دیگر این است که لازم نیست شما 100% کارها را برای او انجام دهید و 50%  به روش درست در کنار کودک بودن کافی است. نیازی نیست بی عیب و نقص باشید  فقط خوبه که کافی باشید.

1. Susan S. Woodhouse, Julie R. Scott, Allison D. Hepworth, Jude Cassidy. Secure Base Provision: A New Approach to Examining Links Between Maternal Caregiving and Infant Attachment. Child Development, 2019; DOI: 10.1111/cdev.13224