مدیریت رفتار چیست و چه کاربردی برای کودک بیش فعال دارد؟

از جمله آموزش‌هایی که تا کنون در رابطه با والدین کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی بخصوص کودکان قبل از سن مدرسه صورت پذیرفته، آموزش روش‌های مدیریت رفتار به والدین یا آموزش مدیریت والدین است. در این روش‌ها نحوه استفاده از اصول مدیریت رفتار به والدین آموزش داده می‌شود. در واقع اکثر بسته‌های آموزشی که بر این اساس شکل‌گرفته‌اند بر اصول یادگیری اجتماعی و رفتاردرمانی مبتنی هستند. والدین یاد می‌گیرند پیشایندها و نتایج رفتار کودک را بشناسند و دستکاری کنند، رفتارهای مشکل‌زا را هدف قرار دهند و گوش به زنگ باشند، رفتارهای هدف را تشویق کنند، توجه مثبت نشان دهند، پاداش‌های عینی ارائه دهند و رفتارهای ناخواسته را از طریق چشم پوشی، تایم اوت  و سایر تکنیک‌ها کاهش دهند. بعدها موضوعاتی مثل باورها، هیجانات و سایر موضوعاتی که روی درمان اثر می‌گذارند مثل اعتمادبه‌نفس پایین، افسردگی، مشکلات زناشویی نیز به مدیریت رفتار اضافه شد.

[برای کسب اطلاعات بیشتر پست مقابل را مطالعه نمایید: عوامل موثر بر سبک فرزندپروری شما]

 کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی الگوهای رفتاری مانند اطاعت نکردن، توانایی کم برای انعطاف در برابر تغییر یا صرف زمان زیاد از سمت والدین برای انجام کارهایشان را نشان می دهند که استرس زیادی را در والدین آن‌ها ایجاد می‌کند. در نتیجه آن‌ها روش های منفی والدگری را در مقابل کودک خود انتخاب می کنند (مثل داد زدن یا تنبیه بدنی). همچنین والدین در مقابل رفتارهای مشکل‌زای فرزند خود با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند و این موضوع باعث می‌شود رضایت آن‌ها از نقش والدگری خود و سلامت روان آن‌ها کاهش یابد .

آموزش مدیریت رفتار به والدین با هدف بهبود رفتارهای والدگری و اطلاع از چگونگی روابط والد و کودک طراحی شده است. این آموزش‌ها منجر به بهبود تعامل کودک و والد می‌شود. اهداف اولیه آموزش رفتار به والدین عبارت‌اند از: 1- آموزش ماهیت و عملکرد رفتار کودک به والدین 2- توانمند کردن والد برای پیشگیری، مدیریت و اصلاح رفتارهای مشکل‌زا 3- ایجاد دستور پذیری بیشتر در کودک 4- افزایش هماهنگی بین اعضای خانواده و سلامت روان. برنامه‌های آموزش مدیریت رفتار به والدین اثربخشی در توانایی والدگری، بهبود رابطه کودک و والد، کاهش رفتارهای مقابله‌ای و مخرب و افزایش ادراک والدین از نشانه‌های اختلال را در خانواده‌های دارای فرزند مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی نشان داده‌اند.

از جمله محدودیت‌های رفتاردرمانی این است که منجر به کاهش نشانه‌های اختلال، حل مشکلات در رابطه با همسالان و کاهش سطح افسردگی و اضطراب مادران نمی‌شود. بعلاوه در بعضی موارد  نتایج تأثیرات به دست آمده نیز تا 3 ماه بعد ماندگاری نشان ندادند. در این نوع از روش‌های درمانی، مسائل عصب شناختی هدف قرار نمی‌گیرند به همین خاطر کاهش در نشانه‌های اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی کمتر اتفاق می افتد. مدیریت رفتار به عنوان خط مقدم درمان برای کودکان دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی توصیه می شود و این نوع درمان بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مؤثر بوده است اما تغییری در نشانه های اختلال پس از درمان مشاهده نمی شود. به این دلیل که نشانه های اختلال با نقص های عصب شناختی رابطه دارند و تغییر در کارکردهای شناختی می تواند تغییرات در نشانه ها را به همراه داشته باشد.