عوامل محیطی موثر در اختلال بیش فعالی

عوامل محیطی متعددی در سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی مورد توجه قرار گرفته‌اند از آن جمله می‌توان به عوامل مرتبط با خانواده، حاملگی و تولد مثل نیکوتین، کم خونی مادر، نارسی، وزن کم، دور سر کوچک، الکل و کوکائین، بیماری‌های کودک مثل عفونت‌ها مننژیت، انسفالیت، کم خونی، مشکل تیروئید، صرع، اختلالات متابولیک، ضربه به سر، سم‌ها و داروها و اختلالات تغذیه‌ای اشاره کرد. در ادامه نقش هر یک از این عوامل با جزئیات بیشتری بررسی خواهد شد.

محیط‌های نامساعد مثل خانه و مدرسه

کلاس‌های بیش از حد شلوغ در مدرسه و محیط نامساعد در خانه (مثل تعارض‌های زیاد خانوادگی یا جود اختلالات روانپزشکی در والدین) به عنوان تشدید کننده علائم اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی در نظر گرفته می‌شوند. اگر یادگیرنده در مدرسه یا کلاسی قرار داده شود که با توانایی‌های او نامتناسب است مثل وجود انتظارات خیلی بالا یا خیلی پایین، علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی ممکن است آشکار شود. بعضی اوقات ویژگی های شخصیتی معلم برای مثال بی‌قراری، بی نظمی و صبر کم ممکن است باعث شود که یادگیرنده این علائم را نشان دهد (کنت ، پلهام  و ملینا ، 2011).

محیط نامطلوبی که در اثر وجود والدین دارای اختلالات روانپزشکی ایجاد می‌شود بر عملکرد کودکان مبتلا به این اختلال تأثیر می‌گذارد. در چنین خانواده‌هایی مشکلاتی مانند عدم وجود قوانین روشن و واضح، تعارض‌های خانوادگی مزمن و پیوندهای ضعیف بین اعضاء دیده می‌شود. استفاده از دارو، افسردگی، مشکلات یادگیری، وجود همزمان این اختلال در والدین کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و یبش فعالی بیشتر از گروه نرمال مشاهده شده است (مارتینی ، کناپ ، بیسدو بام ، لیب  و ویتچن ، 2010).

 علت‌های عفونی

عفونت‌های ویروسی در طول بارداری، هنگام تولد و در اوایل کودکی با خطر افزایش ابتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی مرتبط هستند. آرپینو ، مارزیو ، دارگنزیو ، لنگ  و کوراتلا  (2005) فراوانی ویروس‌های سرخک، آبله مرغان، سرخجه در مادران دارای کودک با این اختلال را بالاتر از گروه کنترل مشاهده کردند.

 آسیب به سر

آسیب به سر حتی اگر خفیف باشد در بچه‌های کوچک زنگ خطری برای ایجاد مشکلات رفتاری و شناختی در آینده است بخصوص در کودکانی که سابقه بیماری‌های مزمن را داشته‌اند. کودکانی که از آسیب مغزی رنج می‌برند ممکن است رفتارهایی مشابه با کودکان دارای نقص توجه و بیش فعالی را نشان دهند، با این وجود تنها درصد کمی از کودکان دارای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی از آسیب مغزی حاد رنج می برند (کینان ، هال  و مارشال ، 2008).

 کمبود آهن و زینک

سطوح پایین زینک با نقص توجه و نه با بیش‌فعالی همبستگی دارد. محققان کمبود آهن در کودکان مبتلا به اختلال توجه را مشاهده و با ایجاد سطح مناسب آهن در بدن این کودکان بهبودهایی در توجه و رفتار را گزارش کرده‌اند (سین ،2008؛ امولد  و دیسیلوسرو ، بزولو ، بزولو، کرول  و همکاران، 2005).

کمبود ید و عملکرد تیروئید

نقص ید و کم کاری تیروئید هم جزء عوامل پیش از تولد و هم پس از تولد برای ابتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بعضی از کودکان هست. جذب ید کافی برای عملکرد نرمال تیروئید و پیشگیری از ناتوانی‌های یادگیری و شکست تحصیلی ضروری است (یوکسک ؛ آیکان ، انر ، 2016).

کوکائین و الکل

 در نوزادانی که در معرض کوکائین قرار گرفته‌اند، نشانه‌های رشد مغزی غیر نرمال، تحریک، برانگیختگی و سطوح بالای نوراپی نفرین و دوپامین در ادرار که نوروترنسمیترهای مهم در مکانیسم اختلال نقص توجه و بیش فعالی هستند، دیده شده است. قرار گرفتن در معرض الکل، ماری جوانا و سیگار در دوران جنینی خطر ابتلاء به این اختلال را افزایش می‌دهد. مشکلات رفتاری یکی از ویژگی‌های سندرم الکل جنینی است. استفاده از الکل در دوران بارداری و شیردهی به کودک، ممکن است در روند رشد کودک تأخیر ایجاد کند (نیگ ، نیکلاس  و برت ، 2010).

افزدنی های غذایی

در 1982 موسسه‌های ملی سلامت یک کنفرانس علمی برای بررسی رابطه شکر یا افزودنی‌های غذایی با نشانه‌های این اختلال، برگزار کرد. نتایج مطالعات ارائه شده در این کنفرانس نشان داد که محدودیت‌های رژیمی به 5% از کودکان دارای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی بخصوص کوچک‌ترهایی که آلرژی‌های غذایی داشتند، کمک کرده است. مطالعه‌ای به بررسی کودکانی پرداخت که مادران آن‌ها فکر می‌کردند فرزندانشان به شکر حساس هستند و با مصرف آن علایم پرتحرکی و… در آن‌ها افزایش می‌یابد. به کلیه کودکان ماده پلاسیبو به جای شکر داده شد. به نیمی از مادران گفته شد که کودکان شکر مصرف کرده‌اند و به نیمی دیگر گفته شد شکر نخورده اند. مادرانی که فکر می‌کردند کودکانشان شکر دریافت کرده‌اند، آن‌ها را بیش‌فعال‌تر از سایر کودکان تخمین می‌زدند و بیشتر از رفتار آن‌ها انتقاد می‌کردند (هوور  و میلیچ ، 1991). والدین به طور فراوانی بدتر شدن بیش‌فعالی و حواس‌پرتی را بعد از اینکه کودک وعده‌های غذایی با کربوهیدرات بالا یا میزان زیادی قند و شکلات مصرف می‌کنند، گزارش کرده‌اند. در حالی¬که بسیاری از مطالعات انجام شده چنین اثر نامطلوبی را رد کرده‌اند (کیم  و چانگ ، 2011؛ شنل ، بورشتاین ، کی-ارونا ، 2003).

نقش آلرژی به غذا در اختلال نقص توجه و بیش فعالی

آلرژی غذایی به عنوان عامل احتمالی در علت یابی اختلال نقص توجه و بیش فعالی ارائه شده است. شکلات‌ها، شیر گاو، تخم مرغ، گندم، مرکبات، دانه‌های روغنی و پنیر در بعضی از افراد مبتلا به این اختلال، رفتارهای بیش‌فعالی را ایجاد می‌کنند. آلرژی‌ها عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز ایجاد می‌کنند که در نتیجه می‌توانند منجر به بیش‌فعالی و سپس نقص توجه ‌شوند (میازاکی ، کیاما ، اتا ، سوا ، ملوند  و همکاران، 2017).

[برای کسب اطلاعات بیشتر پست مقابل را مطالعه نمایید: سبب شناسی اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی ]